What is Mitochondria in Assamese ? মাইট'কন্ড্ৰিয়া কি ? All about mitochondria, in assamese
মাইট'কন্ড্ৰিয়া কি ? ( What is Mitochondria in assamese )
মাইট'কন্ড্ৰিয়া কোষীয় শক্তিৰ ভঁৰাল হিচাবে আখ্যা দিয়া হয় । জীৱৰ জীৱন নিৰ্বাহিত সংঘটিত হোৱা বিভিন্ন ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি নিহিত হৈ থকা এ টি পি(Adenosine Triphosphate চমুকৈ ATP) ৰ অনুবিলাক মাইট'কন্ড্ৰিয়াই উৎপাদন কৰে । এ টি পি অণুক কোষীয় শক্তিৰ মুদ্ৰা( Energy currency ) বুলিও কোৱা হয় । এ টি পি অণুত অন্তনিৰ্হিত শক্তি কোষে নতুন ৰাসায়নিক দ্ৰাব্যৰ সংশ্লেষণত আৰু অন্যান্য যান্ত্ৰিক কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰে। গঠনৰ দিশৰ পৰা মাইট'কন্ড্ৰিয়াবিলাক দুই আৱৰণী যুক্ত । ইয়াৰে বহিঃ আৱৰণ খনে যথেষ্ট ভাঁজযুক্ত । এই ভাঁজবিলাকৰ পিঠিতে এ টি পি উৎপাদন কৰা ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াবোৰ সংঘঠিত হয় । মাইট'কন্ড্ৰীয়াৰ এটা উল্লেখযোগ্য বৈশিষ্টপূৰ্ণ চৰিত্ৰ হ'ল যে ইঁহতৰ নিজৰ ডি এন এ আৰু ৰাইব'জ'ম থাকে । সেই বাবেই মাইট'কন্ড্ৰিয়াই নিজৰ প্ৰটিন নিজে তৈয়াৰ কৰি ল'ব পাৰে।
মাইটোকণ্ড্ৰিয়া হৈছে আৱৰণ-আৱদ্ধ অৰ্গেনেল, কিন্তু সেইবোৰ দুটা পৃথক আৱৰণেৰে আৱদ্ধ। আৰু এইটো এটা আন্তঃকোষীয় অৰ্গেনেলৰ বাবে একেবাৰে অস্বাভাৱিক। সেই আৱৰণবোৰে মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ উদ্দেশ্যত কাম কৰে, যি মূলতঃ শক্তি উৎপাদন কৰে। সেই শক্তি কোষৰ ভিতৰত ৰাসায়নিক পদাৰ্থ ৰখাৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হয়, আন কথাত, ৰূপান্তৰিত হ'ব। আৰু সেই ৰূপান্তৰৰ প্ৰক্ৰিয়াটোৱে এটিপিৰ ৰূপত শক্তি প্ৰস্তুত কৰে, কিয়নো ফছফেট হৈছে এক উচ্চ-শক্তিৰ বন্ধন আৰু কোষৰ ভিতৰত অন্যান্য প্ৰতিক্ৰিয়াৰ বাবে শক্তি প্ৰদান কৰে। গতিকে মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ উদ্দেশ্য হৈছে সেই শক্তি উৎপাদন কৰা। কিছুমান বেলেগ বেলেগ কোষত বিভিন্ন পৰিমাণৰ মাইটোকণ্ড্ৰিয়া থাকে কিয়নো তেওঁলোকক অধিক শক্তিৰ প্ৰয়োজন। গতিকে উদাহৰণ স্বৰূপে, পেশীত যথেষ্ট মাইটোকণ্ড্ৰিয়া থাকে, যকৃতেও কৰে, বৃক্কও কৰে, আৰু কিছু পৰিমাণে, মগজু, যি সেই মাইটোকণ্ড্ৰিয়াই উৎপন্ন কৰা শক্তিৰ পৰা আঁতৰি থাকে। গতিকে যদি মাইটোকণ্ড্ৰিয়াই সাধাৰণতে কাম কৰা পথবোৰত আপোনাৰ কোনো ত্ৰুটি থাকে, আপোনাৰ পেশী, মগজু, কেতিয়াবা বৃক্কতো লক্ষণ থাকিব; বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ লক্ষণ। আৰু আমি সম্ভৱতঃ মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল ডিচফাংশনৰ ফলত হোৱা বিভিন্ন ৰোগৰ সকলোবোৰ নাজানো।
শক্তি উৎপাদনত ভূমিকা
বাহিৰৰ মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল আৱৰণটো সৰু অণুবোৰৰ বাবে মুক্তভাৱে পাৰমাণউন্মুক্ত আৰু ইয়াত ডাঙৰ অণু পৰিবহন কৰিবলৈ সক্ষম বিশেষ চেনেল থাকে। ইয়াৰ বিপৰীতে, আভ্যন্তৰীণ আৱৰণ বহুত কম পাৰমাণৱিক, যাৰ ফলত কেৱল অতি সৰু অণুবোৰহে জেলসদৃশ মেট্ৰিক্সত প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে যি অৰ্গেনেলৰ কেন্দ্ৰীয় ভৰ গঠন কৰে। মেট্ৰিক্সত মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল জিনমৰ ডিঅক্সিৰাইবোনিউক্লিক এচিড (ডিএনএ) আৰু ট্ৰাইকাৰ্বক্সিলিক এচিড (টিচিএ) চক্ৰৰ এনজাইম থাকে (ইয়াক চাইট্ৰিক এচিড চক্ৰ, বা ক্ৰেবচ চক্ৰ বুলিও কোৱা হয়), যি মিটোকণ্ড্ৰিয়নে শক্তি উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা উপ-সামগ্ৰীবোৰত পুষ্টি বিপাক কৰে।এই উপ-সামগ্ৰীবোৰক শক্তিলৈ ৰূপান্তৰ কৰা প্ৰক্ৰিয়াবোৰ মুখ্যতঃ ভিতৰৰ আৱৰণত হয়, যাক ক্ৰিষ্টা বুলি কোৱা ভাঁজত বেঁকা কৰা হয় য'ত কোষৰ মুখ্য শক্তি উৎপাদক প্ৰণালী, ই.টি.চি.-ৰ প্ৰ'টিন উপাদান থাকে। ই.টি.চি.-য়ে এটা প্ৰ'টিন উপাদানৰ পৰা পৰৱৰ্তী টোলৈ ইলেক্ট্ৰন স্থানান্তৰ কৰিবলৈ জাৰণ-হ্ৰাস প্ৰতিক্ৰিয়াৰ এক শৃংখলা ব্যৱহাৰ কৰে, অৱশেষত বিনামূলীয়া শক্তি প্ৰস্তুত কৰে যাক এ.ডি.পি.-ৰ ফছফৰিলেচন (এডেনোচাইন ডাইফছফেট) এটিপিলৈ লৈ যোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াটো, যাক অক্সিডেটিভ ফছফৰিলেচনৰ কেমিঅ'চমোটিক কাপলিং বুলি কোৱা হয়, প্ৰায় সকলো কোষীয় কাৰ্যকলাপশক্তি প্ৰদান কৰে, যাৰ ভিতৰত আছে পেশীৰ চলাচল আৰু ইন্ধন মস্তিষ্কৰ কাৰ্যকলাপ সৃষ্টি কৰা।
ৰোগ সৃষ্টিত ভূমিকা
মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল ডিএনএ (এমটিডিএনএ) পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰতি অত্যন্ত সংবেদনশীল, মুখ্যতঃ কাৰণ ইয়াত পাৰমাণৱিক ডিএনএ-ৰ বাবে সচৰাচৰ হোৱা শক্তিশালী ডিএনএ মেৰামতি প্ৰণালী নাই। ইয়াৰ উপৰিও, মুক্ত ইলেক্ট্ৰনৰ অপ্ৰত্যাশিত মুক্তিৰ উচ্চ প্ৰৱণতাৰ বাবে প্ৰতিক্ৰিয়াশীল অক্সিজেন প্ৰজাতি (আৰ.ও.এছ.; বা মুক্ত ৰেডিকেল) উৎপাদনৰ বাবে মাইটোকণ্ড্ৰিয়ন হৈছে এক মুখ্য স্থান। যদিও মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ ভিতৰত থকা কেইবাটাও বিভিন্ন এণ্টিঅক্সিডেণ্ট প্ৰ'টিনে এই অণুবোৰ পৰিষ্কাৰ কৰে আৰু নিষ্ক্ৰিয় কৰে, কিছুমান আৰ.ও.এছ.-য়ে এম.টি.ডি.এন.এ.-ৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও, কিছুমান ৰাসায়নিক পদাৰ্থ আৰু সংক্ৰামক এজেণ্ট, লগতে সুৰাৰ অপব্যৱহাৰে এমটিডিএনএ ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিব পাৰে। পিছৰ উদাহৰণত, অত্যাধিক ইথানল গ্ৰহণে ডিটক্সিফিকেচন এনজাইমবোৰ সংপৃক্ত কৰে, যাৰ ফলত অত্যাধিক প্ৰতিক্ৰিয়াশীল ইলেক্ট্ৰনবোৰ ভিতৰৰ আৱৰণৰ পৰা চাইটোপ্লেজমলৈ বা মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল মেট্ৰিক্সলৈ নিগৰি যায়, য'ত সেইবোৰে আন অণুবোৰৰ সৈতে একত্ৰিত হৈ অসংখ্য ৰেডিকেল গঠন কৰে।
বহুতো উত্তৰাধিকাৰী আৰু আহৰণ কৰা মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল ৰোগ আছে, যাৰ বহুতো যিকোনো বয়সতে উদ্ভৱ হ'ব পাৰে আৰু সেইবোৰৰ নিদানিক আৰু আণৱিক বৈশিষ্ট্যবোৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ। এইবোৰতুলনামূলকভাৱে মৃদু ৰোগৰ তীব্ৰতা থাকে যি কেৱল এটা অঙ্গক প্ৰভাৱিত কৰে দুৰ্বল আৰু কেতিয়াবা মাৰাত্মক ৰোগ যি একাধিক অঙ্গক প্ৰভাৱিত কৰে। উত্তৰাধিকাৰী আৰু আহৰণ কৰা মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল ডিচফাংশন দুয়োটাই কেইবাটাও ৰোগত জড়িত হৈ আছে, যাৰ ভিতৰত আছে আলঝেইমাৰ ৰোগ আৰু পাৰ্কিনচন ৰোগ। জীৱএটাৰ জীৱনকালত এমটিডিএনএ পৰিৱৰ্তন জমা হোৱাটোৱে বয়স বৃদ্ধিত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰাৰ লগতে কিছুমান কৰ্কট ৰোগ আৰু অন্যান্য ৰোগৰ বিকাশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে বুলি সন্দেহ কৰা হয়। যিহেতু মাইটোকণ্ড্ৰিয়া হৈছে এপোপ্টোচিছৰ (প্ৰগ্ৰামকৰা কোষ মৃত্যু) এক কেন্দ্ৰীয় উপাদান, যাক নিয়মীয়াকৈ শৰীৰক কোষবোৰৰ পৰা মুক্ত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় যিবোৰ এতিয়া উপযোগী নহয় বা সঠিকভাৱে কাম নকৰে, মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল ডিচফাংশনে কোষৰ মৃত্যু প্ৰতিহত কৰে, কৰ্কট ৰোগৰ বিকাশত অৰিহণা যোগাব পাৰে।
মানৱ বিৱৰ্তনৰ ওপৰত গৱেষণা
মানৱ বিৱৰ্তন আৰু প্ৰব্ৰজনৰ ওপৰত গৱেষণাৰ বাবে এমটিডিএনএৰ মাতৃত্বৰ উত্তৰাধিকাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰমাণিত হৈছে। মাতৃসংক্ৰমণে প্ৰজন্মৰ প্ৰজন্মত উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে পোৱা সাদৃশ্যবোৰ বহু প্ৰজন্মৰ বাবে পূৰ্বপুৰুষৰ এটা শাৰীত বিচাৰি উলিয়াব দিয়ে। গৱেষণাই দেখুৱাইছে যে আজি সকলো মানুহে জীৱিত অৱস্থাত কঢ়িয়াই অনা মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল জিনমৰ টুকুৰাবোৰ আনুমানিক 150,000 ৰ পৰা 200,000 বছৰ আগতে বাস কৰা এগৰাকী অকলশৰীয়া মহিলা পূৰ্বপুৰুষৰ পৰা পোৱা যায়। বিজ্ঞানীসকলে সন্দেহ কৰে যে এই মহিলাগৰাকী আন মহিলাৰ মাজত বাস কৰিছিল কিন্তু আনুবংশিক প্ৰবাহৰ প্ৰক্ৰিয়া (জিনৰ সঘনতাৰ সম্ভাৱনাৰ তাৰতম্য যি সৰু জনসংখ্যাৰ আনুবংশিক সংবিধানক প্ৰভাৱিত কৰে) ফলত জনসংখ্যা বিকশিত হোৱাৰ লগে লগে তেওঁৰ এমটিডিএনএ যদৃচ্ছভাৱে আন মহিলাৰ তত্বাৱধান তত্বাৱধান কৰে।
গঠন
মানুহৰ পৰৱৰ্তী প্ৰজন্মৰ দ্বাৰা উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে পোৱা এমটিডিএনএৰ তাৰতম্যই গৱেষকসকলক ভৌগোলিক উৎপত্তি, লগতে বিভিন্ন মানৱ জনসংখ্যাৰ কালানুক্ৰমিক প্ৰব্ৰজনবুজাত সহায় কৰিছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল জিনমৰ অধ্যয়নে দেখুৱাইছে যে ৩০,০০০ বছৰ আগতে এছিয়াৰ পৰা আমেৰিকালৈ প্ৰব্ৰজন কৰা মানুহবোৰ আমেৰিকাত উপস্থিত হোৱাৰ আগতে বৰ্তমানৰ বেৰিং ষ্ট্ৰেইটৰ এখন ভূমি দলং অন্তৰ্ভুক্ত কৰা এক বিশাল অঞ্চল বেৰিংগিয়াত আৱদ্ধ হৈ থাকিব পাৰে।
মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ বিভিন্ন আকৃতি থাকিব পাৰে। মাইটোকণ্ড্ৰিয়ন ত ফছফোলিপিড বাইলেয়াৰ আৰু প্ৰ'টিনেৰে গঠিত বাহিৰৰ আৰু ভিতৰৰ আৱৰণ থাকে। দুয়োটা আৱৰণৰ বিভিন্ন গুণাগুণ আছে। এই দ্বৈত-আৱৰণযুক্ত সংগঠনটোৰ বাবে, মাইটোকণ্ড্ৰিয়নৰ পাঁচটা পৃথক অংশ আছে:
বাহিৰৰ মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল আৱৰণ,
আন্তঃআৱৰণ স্থান (বাহিৰ আৰু ভিতৰৰ আৱৰণৰ মাজৰ স্থান),
ভিতৰৰ মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল আৱৰণ,
ক্ৰিষ্টাই স্থান (ভিতৰৰ আৱৰণৰ ভাঁজৰ দ্বাৰা গঠিত), আৰু
মেট্ৰিক্স (ভিতৰৰ আৱৰণৰ ভিতৰত স্থান), যি হৈছে এক তৰল।
মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ পৃষ্ঠৰ এলেকা বৃদ্ধি কৰিবলৈ ভাঁজ থাকে, যাৰ ফলত এটিপি (এডেনোচাইন ট্ৰাই ফছফেট) উৎপাদন বৃদ্ধি হয়। সিহঁতৰ বাহিৰৰ আৱৰণৰ পৰা আঁতৰৱো মাইটোকণ্ড্ৰিয়াক মিটোপ্লাষ্ট বুলি কোৱা হয়।
সংগঠন আৰু বিতৰণ
মাইটোকণ্ড্ৰিয়া (আৰু সম্পৰ্কিত গাঁথনি) সকলো ইউকেৰিয়টত পোৱা যায় (দুটাৰ বাহিৰে - অক্সিমোনাড মনোচাৰ্কোমোনোইডআৰু হেনেগুয়া চালমিনিকোলা)। যদিও সাধাৰণতে বীনসদৃশ গাঁথনি হিচাপে দেখুওৱা হয় তথাপিও ই বেছিভাগ কোষত এক অত্যন্ত গতিশীল নেটৱৰ্ক গঠন কৰে য'ত তেওঁলোকে নিৰন্তৰ বিভাজন আৰু সংমিশ্ৰণৰ মাজেৰে যায়। এটা প্ৰদত্ত কোষৰ সকলো মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ জনসংখ্যা ই কণ্ড্ৰিঅম গঠন কৰে। কোষৰ প্ৰকাৰ অনুসৰি মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ সংখ্যা আৰু অৱস্থান পৃথক হয়। এককোষী জীৱত প্ৰায়ে এটা মাইটোকণ্ড্ৰিয়ন পোৱা যায়, আনহাতে মানুহৰ যকৃতৰ কোষবোৰত প্ৰতি কোষত প্ৰায় 1000-2000 মাইটোকণ্ড্ৰিয়া থাকে, যি কোষৰ আয়তনৰ 1/5 হয়। অন্যথা একে ধৰণৰ কোষৰ মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল সমলৰ আকাৰ আৰু আৱৰণৰ সম্ভাৱনা যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে, কোষ বিভাজনত অসম বিভাজনসহ উৎসৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা পাৰ্থক্যৰ সৈতে, যাৰ ফলত এটিপি স্তৰ আৰু ডাউনষ্ট্ৰীম চেলুলাৰ প্ৰক্ৰিয়াত বাহ্যিক পাৰ্থক্য হয়। মাইটোকণ্ড্ৰিয়াৰ মাজত থকা দেখা যায়
পেশীৰ মায়োফিব্ৰিল বা শুক্ৰাণুৰ ফ্লেগেলমৰ চাৰিওফালে মেৰিয়াই থোৱা। প্ৰায়ে, ই কোষৰ ভিতৰত চাইটোস্কেলেটনৰ সৈতে এক জটিল ত্ৰিমাত্ৰিক শাখানেটৱৰ্ক গঠন কৰে। চাইটোস্কেলেটনৰ সৈতে সম্পৰ্কে মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল আকৃতি নিৰ্ধাৰণ কৰে, যি কাৰ্যটোপ্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে: মাইটোকণ্ড্ৰিয়েল নেটৱৰ্কৰ বিভিন্ন গাঁথনিয়ে জনসংখ্যাক বিভিন্ন ধৰণৰ ভৌতিক, ৰাসায়নিক, আৰু সংকেত সুবিধা বা অসুবিধা বহন কৰিব পাৰে। কোষবোৰত মাইটোকণ্ড্ৰিয়া সদায় মাইক্ৰ'টিউবুলৰ সৈতে বিতৰণ কৰা হয় আৰু এই অৰ্গেনেলবোৰৰ বিতৰণএণ্ডোপ্লাজমিক ৰেটিকুলামৰ সৈতেও সম্পৰ্কিত। শেহতীয়া প্ৰমাণে দেখুৱাইছে যে চাইটোস্কেলেটনৰ অন্যতম উপাদান ভাইমেণ্টিন চাইটোস্কেলেটনৰ সৈতে সম্পৰ্কৰ বাবেও গুৰুত্বপূৰ্ণ।
